BÀO CHẾ CHỈ XÁC

CHỈ XÁC (quả trấp)

Tên khoa học: Citrus aurantium L.; Họ cam quýt (Rutaceae)

Bộ phận dùng: Quả trấp già. Dùng thứ quả trấp chín còn xanh vỏ, đã bổ đôi, cùi càng dày càng tốt, mùi thơm, ruột bé, trắng ngà, để lâu năm, cứng chắc không ẩm mốc là tốt.

Không nhầm với quả bưởi hay cam hôi (hai thứ này thịt xốp cùi mỏng, không bào được).

Thành phần hóa học: Có glucosid, orantiamirin, hetperiddin, isohetperidin, D-limonen, citran.

Tính vị - quy kinh: Vị nhẹ, cay đắng, chua, tính hơi hàn. Vào hai kinh tỳ và vị.

Tác dụng: thuốc trục đờm, táo thấp, tiêu hóa.

Chủ trị: Trị ho tức, tiêu đờm tích, tiêu trướng đầy.

Liều dùng: Ngày dùng 3 - 6g.

Kiêng kỵ: Tỳ vị hư hàn, không tích trệ, đàn bà có mang sức yếu không nên dùng.

Cách bào chế:

Theo Trung y:

Chọn thứ cay đắng, còn dầu, để được càng lâu càng tốt. Bỏ hết hột và ruột, sao với cám đến khi cám cháy đen là được, sàng bỏ cám mà dùng.

Theo kinh nghiệm Việt Nam:

Rửa sạch, ủ mềm, nạo bỏ ruột, hột, thái hay bào mỏng, phơi khô (cách này thường dùng).

Sau khi phơi khô, có thể sao với cám, đến khi cấm vừa đủ thơm thì được (cách này dùng cho người sức yếu).

Bảo quản: Dễ mốc, cần để nơi mát, khô ráo, không sấy hoặc sao ở nhiệt độ cao.

Tham khảo Bào chế Đông dược 2005