THÔI CHANH 

Cây Thôi chanh: Alangium chinense (Lour.) Harms; Ảnh plants.ces.ncsu.edu and phytoimages.siu.edu

Tên khác:

Thôi ba, Lăng quăng, Quăng trung quốc, Bát giác phong.

Tên khoa học: 

Alangium chinense (Lour.) Harms 

Tên đồng nghĩa: 

Alangium begoniifolium (Roxb.) Baill.

Alangium chinense subsp. pauciflorum W.P.Fang

Alangium chinense var. pauciflorum W.P.Fang ex Y.C.Ho

Alangium chinense subsp. strigosum W.P.Fang

Alangium chinense subsp. triangulare (Wangerin) W.P.Fang

Alangium kenyense Chiov.

Alangium octopetalum Hanes ex Blanco

Alangium taiwanianum Masam.

Karangolum chinense (Lour.) Kuntze

Marlea affinis Decne.

Marlea begoniifolia Roxb.

Marlea chinensis (Lour.) Druce

Marlea virgata Zoll.

Stelanthes solitarius Stokes

Stylidium bauthas Lour. ex B.A.Gomes

Stylidium chinense Lour.

Stylis chinensis (Lour.) Poir.

Guettarda jasminiflora Blanco

Họ:

Thôi chanh: Alangiaceae 

Mô tả:

Cây gỗ cao 20-25 m, thân tròn. Vỏ thân màu xám trắng, thịt vỏ màu trắng vàng. Lá đơn, hình tim, đầu nhọn, gốc gần hình tim, đáy lá bất xứng, gân lá hình chân vịt có 3-5 gân nổi rõ ở mặt dưới, phủ lông hoặc có những túm lông ở gốc các gân. Cụm hoa hình xim lưỡng phân, ở nách lá, có 8-12 hoa. Hoa màu vàng. Đài hợp hình chén có răng cưa ngắn. Tràng dài, hẹp, sau cong xuống, có lông ở mặt ngoài. Bầu 2 ô, 2 noãn. Quả hình trứng. 

Đặc điểm sinh học:

Ra hoa, tháng 2-3. Quả chín tháng 8-9.

Phân bố:

Đồng Nai, Lâm Đồng

Thành phần hóa học:

Thành phần hóa học từ dầu bay hơi cây thôi chanh với thành phần chính là 1, 8-Cineole (43,325%), Sabinene (10,713%), Eugenol methyl ether (7,088%), alpha-Terpinol (7,017%), alpha-Pinene (5,830%).

Tính vị:

Vị cay, tính ôn, có độc nên khi sử dụng làm thuốc cần thận trọng.

Công dụng:

Vỏ rễ thường được dùng chữa đau xương, mỏi gối. Lá dùng trị rắn cắn.

Bài thuốc:

1. Chữa viêm khớp dạng thấp, phong thấp:

Nguyên liệu: Rễ thôi chanh khô 300g, rượu trắng 2 lít loại 35%

Cách tiến hành: Rượu ngâm trong thời gian khoảng 1 tháng. Khi sử dụng cần lưu ý không nên uống quá nhiều rượu ngâm rễ thôi chanh vì cây có độc tính, mỗi ngày chỉ nên dùng khoảng 30ml rượu, chia làm 3 lần, mỗi lần dùng 10ml trong mỗi bữa ăn.

2. Điều trị liệt nửa người:

Nguyên liệu: Rễ Thôi chanh 4g khô, gà mái tơ 01 con.

Cách tiến hành: Rễ khô đem rửa sạch, thái mỏng, bỏ vào bụng gà, thêm rau và gia vị mắm muối rồi hầm chín sau đó ăn hết trong ngày (Ăn cả cái vào nước hầm gà).

3. Điều trị rối loạn tâm thần:

Nguyên liệu: Rễ thôi chanh 2g khô

Cách tiến hành: Rễ khô sao vàng, tán nhỏ thành dạng bột, chia làm 2 lần, mỗi lần 1g rồi hòa với nước ấm uống hàng ngày.
Nguồn trích: Hoàng Thanh Sơn, Trịnh Ngọc Bon, Võ Quang Trung, Nguyễn Văn Linh, Trần Lâm Đồng; Sổ tay nhận biết các loài thực vật phổ biến ở Khu dự trữ Sinh quyển Đồng Nai; Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội – 2018