ĐIỀU TRỊ HOẮC LOẠN

11/03/2021

ĐIỀU 148. ĐIỀU TRỊ HOẮC LOẠN

Hoắc loạn là một loại bệnh thuộc về cấp tính – tục ta thường gọi là đau bão. Chữ "bão" có thể là một hình dung từ khá đúng - Mà “Can hoắc loạn" lại càng nguy cấp hơn. Vì muốn thổ không thổ được, muốn tả không tả được, mấy chốc mà không đi đến tình trạng 9 khiếu nghẽn tắc, âm dương đều tuyệt! Vậy khi lâm sàng, cần phải ứng biến cho nhanh, mới khỏi gây nên tai vạ.

Hoàng Văn Phú, 49 tuổi, trưởng ban Nông hội xã tỉnh Hà Bắc. Bị bệnh qua một hôm, đã tiêm không khỏi. Bấy giờ mới mời tôi đến chữa.

Vọng: mặt xanh nhợt, lưỡi hơi cứng, chân co khó duỗi.

Văn: Tiếng nói khó nhọc, mệt.

Vấn: Trước khi phát bệnh, thường có đờm thực đình trệ trong lồng ngực thường bằng bẵng nghẽn tức khó chịu, kém ăn, lại gặp mấy ngày nắng nực quá độ, xung quanh nhà uế khí bốc lên nồng nặc khó chịu. Bỗng dưng phát bệnh.

Thiết: Tả thủ Sáp, hữu quan Hoạt Thực

Hiện chứng, Bụng đau như thắt, muốn thổ không thổ được, muốn tả không tả được.

Biện chứng: Trước đã do có tích trệ làm nghẽn tắc "phủ khí"; sau lại gặp khí nóng nực quá độ và uế khí nồng nặc làm ngăn cản "kinh khí"; do đó Trung châu rối loạn, Vị quản khí nghịch. Phát sinh các chứng trạng ở trên. Mặt xanh lưỡi cứng, là do tà đã vào dinh, Dinh khí không lưu hành được, mà gây nên. Hợp mạch với chứng, chính là Can hoắc loạn. Luận trị: Phàm bệnh phát sinh mau chóng, không nên lo đến chính hư. Nếu không dùng phương pháp nội ngoại đều trị, để bài tiết bỏ bệnh độc, thì khó thu được kết quả. Trước dùng phương pháp ngoại trị: dùng "phi châm" - (tôi không có phi châm, phải dùng mũi dao nhọn sau khi mài sắc và khử trùng thật kỹ - thích huyệt ủy trung, bóp cho ra hết máu độc. Rồi dùng "diêm thang” thám thổ để khai thông trệ khí. Quả nhiên thổ ra được một bãi đờm khá to, có cả thứ nước vàng xanh lẫn lộn. Thổ xong, bụng đau giảm ngay. Kế đó dùng phương pháp nội trị, dùng bài Chi tử sị thang gia vị để điều khí hành huyết, giải độc an trung".

Bài thuốc: Chi tử 1,5đ.c Hương sị 3đ.c

Hương phụ 2đ.c Xuyên phác 2đ.c Xương bồ 0,8đ.c, Bán hạ 1đ.c Phục linh 3đ.c ích mẫu 2đ.c, Sinh thảo 0,5đ.c.

Theo bài trên, uống luôn 2 thang, khỏi hẳn. Sau đó, bảo bệnh nhân chỉ cần ăn uống thanh đạm và điều độ, để điều dưỡng Vị khí, không phải uống thuốc nữa.

Nguồn trích: CHƯƠNG IX: KINH NGHIỆM LÂM SÀNG - TỬ SIÊU Y THOẠI KINH NGHIỆM ĐIỀU TRỊ VÀ HỌC TẬP LÀM THUỐC, NHÀ XUẤT BẢN KHOA HỌC XÃ HỘI HÀ NỘI – 1990