Logo Website

NHẬN THỨC VỀ BÀI QUẾ CHI THANG

26/04/2021

ĐIỀU 202. NHẬN THỨC VỀ BÀI QUẾ CHI THANG 

Các sách về Phụ khoa, phần nhiều chủ trương thuyết "Thai tiền nghi lương”, nên vô luận bệnh gì cũng lấy Hoàng cầm làm chủ dược. Tôi nghĩ: thuyết đó chẳng qua chỉ phiến diện, không phải toàn diện. Kim qũi yếu lược chép: "Đàn bà chân được bình mạch, âm mạch tiểu nhược; kiêm có chứng khát không ăn được, không hàn nhiệt là có thai, Quế chi thang chủ về bệnh ấy." Trong Chửu hậu bị cấp phương chép bài Thân diệu phật thủ tán chữa đàn bà động thai Từ Trung Khả nói: bài Thân diệu phật thủ tán tức là Quế chi thang. Bài đó, nếu dùng vào biểu chứng thì có tác đụng giải cơ hòa doanh vệ, dùng vào nội chứng thì có tác dụng hóa khí hòa âm dương. Vậy thì Quế chi thang chẳng là ôn dược đó sao mà cũng dùng về "thai nhi". 

Tôi lại nghĩ: Quế chi thang là một bài rất thực dụng. Bệnh ngoại cảm phong hàn khi mới phát, dùng tới nó; bệnh nội thương khi huyết không hòa dùng tới nó; đàn bà thai tiền sản hậu cũng dùng tới nó. Lại như bệnh Thương hàn khi mới phát, lấy 2 bài Quế, Ma làm chủ. Nhưng bài Quế chi có thể không có Ma hoàng, mà bài Ma hoàng tất phải có Quế chi. Do đó, ta lại nhận thấy tác dụng của bài Quế chi rộng hơn bài Ma hoàng. Thí dụ: phàm bệnh ở Thái dương nhức đầu, phát nhiệt, ố phong, vô luận là có mồ hôi hay không mồ hôi, đều lấy bài Quế chi làm chủ. Nếu mồ hôi mà mạch Khẩn, thì gia Ma hoàng; ho và hơi suyễn gia Hạnh nhân; hoặc dùng dẫn với Hậu phác. Biểu hiện chứng trạng của bài Quế chi, đồng thời chất lưỡi lại hơi đỏ, miệng khô, thì gia Hoa phấn, hoặc hợp với bài Chi từ sị thang; tà có xu hướng truyền vào Thiếu dương thì gia Sài hồ; mửa thì gia Bán hạ; ỉa rắn, bụng đầy, gia Đại hoàng; ố hàn có mồi hôi, rêu lưỡi trắng, gia Phụ tử; thiên về hư hàn gia Đảng sâm, Bạch truật v.v... Tóm lại, nếu biết gia giảm cho thích đáng thì ứng dụng được rất nhiều, rất rộng, Đã nhiều khi tôi dùng bài Quế chi gia Xuyên khung, Đương quy, A dao, chữa khỏi kinh kỳ đến chậm, đồng thời đề phòng cả có thai; có khi tôi dùng bài Quế chi gia Đương quy, Xuyên khung mỗi vị 3đ.c Chỉ thực 1đ.c chữa vừa có "chưng hà”, lại vừa có thai. Lại có khi dùng bài Quế chi gia Đại hoàng 3đ.c, Chỉ xác 2đ.c để chữa đàn bà bị nhiệt kết đều thu được kết quả rất chóng. 

Nguồn trích: CHƯƠNG X: VỊ THUỐC VÀ PHƯƠNG THUỐC - TỬ SIÊU Y THOẠI KINH NGHIỆM ĐIỀU TRỊ VÀ HỌC TẬP LÀM THUỐC, NHÀ XUẤT BẢN KHOA HỌC XÃ HỘI HÀ NỘI – 1990