PHÂN TÍCH BỆNH ÁN CỦA LÝ ĐÔNG VIÊN

28/02/2021

Đông Viên luận bệnh đều dựa theo Nội kinh thiết thực rành mạch; đều phát huy được cái lẽ "sở dĩ nhiên” dùng thuốc cũng dựa theo Nội kinh, lấy khí vị tính chất của từng vị để phối hợp với Tạng Phủ kinh lạc, không một câu nào ba hoa phù phiếm thật ít người bì kịp.

ĐIỀU 138. PHÂN TÍCH BỆNH ÁN CỦA LÝ ĐÔNG VIÊN

Lý Đông Viên chữa một người đã ngót 70 tuổi, bị bệnh mình nóng và tê, đùi gối rã rời; hay cười, chóng đói, đờm sít khạc ra không được, lưỡi cứng khó nói, nói khàn không thành tiếng. Lý chẩn mạch: bên tả Hồng Đại và có lực... Đoán là nhiệt tà tụ ở kinh lạc. Khi trông ngoài cánh tay thấy có 2,3 vết sẹo mới hỏi thì bệnh nhân nói "vì đốt hương”. Lý nói: bệnh của ông là do chỗ này gây nên. Kinh mạch ở trong thân thể con người, 3 kinh dương thuộc Thủ, đi từ ngoài ngón tay dẫn lên đầu. Giờ lại thêm cái độc của lửa, dương lại dồn vào dương, thế càng bốc nóng. Cho nên nhiệt tà tràn lan đi khắp mình mà thành "nhiệt ma" (tức mình nóng và tê). Nhiệt làm thương nguyên khí, thì thân thể nặng nề và yếu; nhiệt làm tiết mất vệ khí nên nhiều mồ hôi; tâm hỏa thịnh thì hay cười; Tỳ Vị nhiệt thì chóng đổi; Phế kim suy nên tiếng khàn. Trọng Cảnh nói: "Do hỏa làm bệnh, nên mòn xương hại gân, huyết khó hồi phục..." tức là tình trạng đó. Nội kinh nói: "Nhiệt quá làm bệnh, lấy khổ hàn để trị, lấy khổ cam làm tá, tả bằng vị cam, thâu bằng vị toan...". Liền dùng Hoàng bá, Tri mẫu có tính chất khổ hàn làm quân, để tà hỏa tà, khỏe gân xương. Dùng Hoàng kỳ, Cam thảo có tính chất cam hàn, để tả nhiệt và bổ ngoài biểu; dùng Ngũ vị có vị chua, để cầm mồ hôi, đồng thời bổ sung cho Phế khí làm thần; dùng Chích thảo, Đương qui có khí vị cam tân để hòa huyết nhuận táo; dùng Thăng Sài có khí vị khổ bình, để dẫn hành khí của hai kinh Thiếu dương, Dương minh cho từ đất lên trời, tức là theo cái nghĩa "Dùng vị khổ cho nố phân phát lên”, để làm tá. Đặt tên bài thuốc trên là Thanh dương ích Vị thang, đồng thời lại dùng phương pháp "mâu thích” ở tay chân, để tả tự nơi gốc của các kinh dương, khiến 12 kinh lạc cùng nối tiếp nhau để tả bỏ hỏa tà. Chuyên chữa như vậy trong vòng 10 ngày khỏi hẳn.

Tôi xét: Đông Viên luận bệnh đều dựa theo Nội kinh thiết thực rành mạch; đều phát huy được cái lẽ "sở dĩ nhiên” dùng thuốc cũng dựa theo Nội kinh, lấy khí vị tính chất của từng vị để phối hợp với Tạng Phủ kinh lạc, không một câu nào ba hoa phù phiếm thật ít người bì kịp.

Nguồn trích: CHƯƠNG VIII: HỌC TẬP VÀ NGHIÊN CỨU - TỬ SIÊU Y THOẠI KINH NGHIỆM ĐIỀU TRỊ VÀ HỌC TẬP LÀM THUỐC, NHÀ XUẤT BẢN KHOA HỌC XÃ HỘI HÀ NỘI – 1990