VÀI THÍ DỤ KHÁC CHO THẤY MÔ TẢ GIÚP ÍCH TRONG CHẨN ĐOÁN

19/12/2020

ĐAU KHỚP GỐI

Mô tả 1: Người bệnh đau gối phải 6 tháng nay, đôi lúc bị sưng. Đau hơn khi đứng trì sức nặng về phía phải. Không nhớ có bị va chạm gì trước đây không. Khám gối: không dịch khớp, không nóng, tầm chuyển động với giới hạn bình thường. Chẩn đoán: đau gối phải.

Mô tả 2: Người bệnh đau gối phải 6 tháng nay. Đau hơn khi đi bộ hay leo bậc thang. Gối sưng khi vận động nhiều. Khớp gối vẫn vững, nhưng đôi khi bị kẹt, gập lại thì đau. Khám gối: không dịch khớp, không nóng, nhưng đau thốn đường khớp gối trong khi sờ (medial joint line=từ bờ trong xương bánh chè ra sau), không có dấu hiệu lỏng lẻo khi lắc khớp gối vào trong và ngoài (medial & lateral laxity), không có dấu hiệu bấm xương chày di động ra sau hoặc trước (posterior & anterior drawer signs). Dấu McMurray dương tính (tiếng click và đau khi duỗi chân và đồng thời xoay chân vào trong-chú thích: dấu nầy chỉ cho chẩn đoán chính xác 60% và làm đau, trong khi dấu sờ theo đường khớp gối chính xác đến 90% mà gây ít đau hơn)

Chẩn đoán: rách sụn chêm trong.

ĐAU HÔNG

Mô tả 1: Người bệnh than phiền đau hông trái 3 tuần nay. Đau xảy ra khi đi bộ hoặc ngồi lâu. Bớt đau với ibuprofen. Khám: tầm chuyển động hông trái với giới hạn bình thường, không nóng, không thấy sưng. Chẩn đoán: Đau hông.

Mô tả 2: Người bệnh than phiền đau hông trái 3 tuần nay. Đau vừa phải khi đi bộ hoặc ngồi lâu, nhưng đau dữ hơn nếu nằm nghiêng trái khi ngủ. Bớt đau với ibuprofen. Khám: đau thốn vùng mấu chuyển lớn của xương đùi trái. Xoay ngoài và xoay trong chân bình thường, không đau. Chẩn đoán: viêm bao hoạt dịch mấu chuyển lớn trái.

TRIỆU CHỨNG TUYẾN TIỀN LIỆT

Mô tả 1: Người bệnh than phiền đi tiểu nhỏ giọt, chậm và tiểu không hết. Đêm thức dậy đi tiểu đến 3 lần. Tiểu không đau hay có máu. Khám trực tràng thấy tuyến tiền liệt to. Chẩn đoán: phì đại tuyến tiền liệt lành tính.

Mô tả 2: Người bệnh than phiền đi tiểu nhỏ giọt, chậm, tiểu không hết, tiểu đêm x 3. Triệu chứng khởi phát bất thình lình, tiểu không đau, không tiểu ra máu. Xuất tinh đau. Khám trực tràng: tuyến tiền liệt to vừa, lổn nhổm, rất đau khi sờ. Chẩn đoán: viêm tuyến tiền liệt mạn tính.

ĐAU VÀ SƯNG BẸN

Mô tả 1: Người bệnh than phiền đau bẹn phải, như bị đè ép và sưng 3-4 tuần nay. Càng đau nếu nâng vật nặng hay lúc rặn khi đi cầu. Khám bẹn: không thoát vị, bìu phải phồng và thốn. Chẩn đoán: Đau bẹn, tràn dịch tinh mạc.

Mô tả 2: Người bệnh than phiền đau bẹn phải, như bị đè ép và sưng 3-4 tuần nay. Càng đau nếu nâng vật nặng hay lúc rặn khi đi cầu. Không buồn nôn, nôn, hay chướng bụng. Khám bẹn: không thoát vị trực tiếp. Khám bìu: có một khối to, thốn, đi qua lổ bẹn phải không đẩy lên được, khối nầy không trong suốt khi chiếu sáng, nghe tiếng ruột trong bìu. Chẩn đoán: thoát vị bẹn phải gián tiếp.

PHÁT BAN (DA NỔI MẨN ĐỎ)

Mô tả 1: Người bệnh than phiền 5 ngày qua bị sốt nhẹ, kèm theo lạnh run, nhức đầu, đau khớp. Ba ngày sau xuất hiện một đốm đỏ bên đùi phải, người bệnh nghĩ đó là vết côn trùng cắn. Khám: ban đỏ kích thước 5 x 5 cm bên đùi phải, vết hoại tử đen (eschar) ở trung tâm. Chẩn đoán: hội chúng nhiễm vi-rút, côn trùng cắn.

Mô tả 2: Người bệnh than phiền 5 ngày qua bị sốt nhẹ, kèm theo lạnh run, nhức đầu, đau khớp. Cách đây 7 ngày, người bệnh mặc quần sọt đi bộ trong rừng (hiking) qua các bụi rậm đầy cỏ cao. Cách đây 2 ngày, người bệnh phát hiện một ban đỏ tròn ở mặt trước đùi phải, kích thước tăng dần. Không nhớ có côn trùng cắn hay không nhưng dường như bị cắn lúc đang ngồi. Khám: ban đỏ phẳng, hình bia bắn ở mặt trước đùi phải với vết hoại tử đen (eschar) ở trung tâm. Chẩn đoán: bệnh Lyme (chú thích: có khả năng bệnh lưu hành ở vùng đồi núi miền Đông và Trung bộ Việt Nam theo tài liệu của Úc).

Qua các thí dụ trên, ta thấy sự mô tả bệnh sử chi tiết sẽ đưa đến chẩn đoán chính xác hơn. Các mô tả nầy phải đúng điểm (chứng minh bằng chùm dấu dương tính, và loại suy bằng các dấu âm tính). Tránh các mô tả quá tỉ mỉ nhưng lại không rơi vào trọng điểm, sẽ trở nên thừa thải, mất thời gian.

Nguồn: KỸ NĂNG TRÌNH BỆNH cho sinh viên y khoa; Người dịch: Nguyễn Đình Vân VietMD Publishing, 2020