ĐIỀU 61. CHỮA BỆNH NÊN CHÚ Ý ĐỊA PHƯƠNG HOÀN CẢNH 

Thiên Dị pháp phương nghi luận trong Nội kinh chia ra 5 phương pháp trị liệu của 5 phương khác nhau, đó chỉ là nói một cách khái quát, chứ không ấn định hẳn là phương đông chỉ dùng biếm mạch, phương tây chỉ dùng độc dược, phương bắc chỉ dùng cứu nhuế, phương nam chỉ dùng vi châm, và Trung ương chỉ dùng đạo dẫn... Cho nên ở cuối bài, Kỳ Bá lại nói thêm: cho nên thánh nhân "tập hợp” để chữa, đều thích ứng với "sở nghi, nên chi phương pháp dù có khác nhau mà bệnh đều khỏi". 

Xem vậy ta càng thấy rõ: không riêng gì khí hậu ở nam phương khác nhau thì bệnh tật phát sinh và phương pháp dụng dược trị liệu ở 5 phương cũng phải khác nhau, Ngay ở địa thế ở nước ta có chia ra thượng du, trung du, hạ du khác nhau, thì phương pháp dụng dược và trị liệu của các khu vực đó tất cũng phải khác nhau. Không những thế, chỉ nói một phạm vi nhỏ như khu vực thủ đô Hà Nội, có lúc đường Nam Bộ mưa mà đường Yên Phụ nắng, có lúc phố Ngọc Hà nắng mà phố Bạch Mai mưa... Vậy trong thời gian đó, ta có thể chia bài thuốc chữa chứng sốt ở người ở đường Yên Phụ mà chữa cho người sốt ở đường Nam Bộ chăng? Ta có thể dùng bài thuốc chữa rức đầu cho người ở phố Ngọc Hà mà chữa cho người rức đầu ở phố Bạch Mai chăng? Về điểm này, nếu quả là người Đông y tất phải trả lời là "không". 

Nguồn trích: CHƯƠNG IV: ÔN BỆNH VÀ TẠP BỆNH-TỬ SIÊU Y THOẠI KINH NGHIỆM ĐIỀU TRỊ VÀ HỌC TẬP LÀM THUỐC, NHÀ XUẤT BẢN KHOA HỌC XÃ HỘI HÀ NỘI – 1990